Nieuw op Canvas: Koolputters – Verhalen uit de Limburgse steenkoolmijnen

Een documentaire reeks – vanaf zondag 31 juli op Canvas en VRT NU

12 juli 2022 - Op 30 september 1992 ging de laatste Limburgse steenkoolmijn dicht. Dertig jaar later schetst de vijfdelige documentaire Koolputters de fascinerende geschiedenis van de Limburgse mijnen aan de hand van unieke getuigenissen van ex-mijnwerkers en hun familieleden. Zij vertellen op onnavolgbare manier hoe ze het harde bestaan in en om de mijn hebben beleefd. Hun verhaal wordt geïllustreerd met archiefbeelden en nieuwe sfeerbeelden van het industrieel erfgoed. Vanaf zondag 31 juli om 20.10 u. op Canvas en meteen integraal op VRT NU.

Mondelinge geschiedenis

In Koolputters graven een aantal zorgvuldig geselecteerde ex-mijnwerkers diep in hun geheugen, waar ze een schat aan kleurrijke verhalen over de mijn hebben opgeslagen. Op sappige en plastische manier vertellen ze ontroerende, grappige en spannende anekdotes over het gevaarlijke en ongezonde werk ‘in de put’, over het dagelijkse leven in de cités, over de strijd voor sociale rechten, de komst van de ‘gastarbeiders’ en over de opkomst en het verval van de zware industrie in Limburg.

De reeks laat vooral arbeiders aan het woord: mannen (en vrouwen) die in armoede opgroeiden, meestal niet gestudeerd hadden en hoopten op een betere toekomst door in de put te gaan werken.

Hun verhalen vormen de basis van de reeks en worden aangevuld met historisch filmmateriaal uit diverse archieven en sfeerbeelden van de nog bestaande industriële architectuur en de originele mijnwerkerscités uit die tijd.

De reeks komt op het juiste moment. Niet alleen omdat het 30 jaar geleden is dat de laatste Limburgse steenkoolmijn, die van Heusden-Zolder, gesloten werd. Maar ook omdat de generatie die het verhaal van de mijnen nog uit eigen ervaring kan vertellen, aan het verdwijnen is. Dat blijkt onder meer uit de jammere vaststelling dat vier van de 13 kroongetuigen sinds de opnames zijn overleden.

De afleveringen

Drie afleveringen gaan over de vele facetten van het ondergrondse leven, een vierde behandelt het leven boven de grond en de vijfde schetst het verhaal van de sluiting van de mijnen.

Aflevering 1 – Onder de grond
In de eerste aflevering nemen de koolputters ons mee in de mysterieuze wereld onder de grond. In geuren en kleuren vertellen ze over hun werk en gewoontes tussen de stenen en het stof.

Aflevering 2 – Op leven en dood
In de tweede aflevering belichten de koolputters de gevaren van het werk in de mijnen. Ze halen herinneringen op aan spannende momenten en heikele toestanden die voor hen gelukkig doorgaans goed afliepen. Al was dat niet voor iedereen het geval.

Aflevering 3 – Het beloofde land
In de mijnen kwam men handen tekort. Daarom werden werkkrachten aangetrokken uit andere landen. Deze derde aflevering vertelt over de ervaringen van de nieuwkomers in ons land en schetst de veelkleurige kameraadschap onder de grond.

Aflevering 4 – De cité
In de vierde aflevering nemen de koolputters ons mee naar de cité. De mijn was immers veel meer dan de donkere gangen onder de grond. Ook het familiale leven bovengronds werd helemaal beheerst en georganiseerd door de mijn, in wijken en buurten waar de mijnwerkers samen leefden.

Aflevering 5 – De sluiting
De laatste aflevering blikt terug op de sluiting van de mijnen in Limburg. De koolputters halen herinneringen op aan de acties en stakingen die ze ondernamen en schetsen het gevoel waarmee ze tot op de dag van vandaag nog worstelen.