James Ensor - De man achter het masker
Op donderdag 1 februari om 21.20 uur op VRT CANVAS en VRT MAX
12 december 2023 - 75 jaar geleden stierf James Ensor, één van de meest intrigerende, getalenteerde en eigenzinnige kunstenaars die ons land ooit gekend heeft. In deze documentaire neemt Oostendenaar Sam Louwyck ons op sleeptouw doorheen de geboortestad van Ensor.
Nog elk jaar wordt Ensor officieel herdacht in Oostende met een sobere plechtigheid aan zijn grafsteen in de duinen van Mariakerke. Oostende is Ensor niet vergeten, ook al was de relatie tussen de schilder en zijn stad toch op zijn minst soms turbulent te noemen. Ensor was verliefd op het licht van Oostende, maar kon moeilijk verkroppen dat de Oostendenaars zijn kunst niet begrepen. Hij achtte hen ook deels verantwoordelijk voor de dood van zijn geliefde vader, waar hij in zijn werk ook naar refereert.
Experts als Xavier Tricot, Herwig Todts, Eric Min en Susan Canning helpen Sam op zoek naar de motieven van James Baron Ensor. Wie was die mysterieuze figuur met zijn lange witte baard en zwarte overjas die niemand echt goed leek te kennen en die overal in conflict leek te gaan? Kunstenaars Dennis Tyfus, Kati Heck en Fred Bervoets proberen in het hoofd van Ensor te kruipen om zijn fenomenale maar grillige en veelzijdige oeuvre te begrijpen.
Dat Ensor een extreem getalenteerd kunstenaar was, werd al snel duidelijk op zijn Oostendse zolderkamer, boven het souvenirwinkeltje van zijn moeder. Op de academie van Brussel kon hij moeilijk aarden omwille van de enge kijk op wat kunst moest zijn. Hij ontwikkelde er wel de energie en bewijsdrang om te laten zien dat hij de allerbeste en meest vernieuwende schilder was. Met enkele gelijkgezinden sticht hij Les XX, een nieuwe Belgische kunstkring die aan de grondslag lag van de Moderne kunst in Belgie, waarvan Ensor de belangrijkste vertegenwoordiger is. Maar het is ook geen toeval natuurlijk dat Ensor snel brak met zijn collega avant-gardisten, want bij Ensor loert het conflict altijd om de hoek.
Dit alles komt tot uiting in ‘De Intrede van Christus in Brussel in 1889’, Ensors reusachtige, brutale en revolutionaire meesterwerk. Wereldberoemd kunstenaar en bewonderaar Paul McCarthy probeert oog in oog met het magnus opus in het J. Paul Getty Museum in Los Angeles onze Oostendse Meester te doorgronden. Want zo grotesk en extreem zijn kunst kon zijn, zo boeiend is het verhaal van de man achter het masker.
De documentaire James Ensor - De man achter het masker maakt deel uit van het overkoepelend Ensorproject waaronder VRT alle aandacht rond het Ensorjaar bundelt. Meer info vanaf 15 december.
