Nieuw op Canvas: Er was eens in Irak
De oorlog in Irak door de ogen van burgers en soldaten – vanaf 1 september op Canvas
.png)
Dinsdag 25 augustus - Op dinsdag na De ideale wereld brengt Canvas de beste internationale documentaire reeksen. Once upon a Time in Iraq is een vijfdelige BBC-reeks over de oorlog van de internationale coalitie tegen het Irak van Saddam Hoessein in 2003, verteld door gewone mensen die erbij betrokken waren of erdoor getroffen werden.
Net zoals Rudi Vranckx dat bij ons vaak doet, legt regisseur James Bluemel de focus niet zozeer op de strategische en geopolitieke aspecten van de oorlog, maar op de tragische gevolgen voor de man en vrouw in de straat. Want uiteindelijk zijn zij het, en niet de politici of strategen, die de oorlog aan den lijve ondervinden en ermee moeten leven.
Bluemel (die in 2016 een Bafta Award won voor zijn migratiereeks Exodus: Our Journey to Europe) laat getuigen uit de twee kampen aan het woord: Irakese middenstandsfamilies die hun land na de omverwerping van het regime ook nog eens zagen wegzinken in het moeras van een burgeroorlog, Amerikaanse families die het verlies van een zoon of een dochter moeten verwerken, Irakese jongeren wiens toekomstdromen verbrijzeld werden, Amerikaanse soldaten die aan hun lot werden overgelaten, ouders van zelfmoordterroristen die in het reine proberen te komen met die dramatische gebeurtenissen en zelfs vroegere Saddam-getrouwen die vinden dat het land nu slechter af is dan in de tijd van de dictatuur. Hun getuigenissen, in een sobere setting, worden geïllustreerd met archiefbeelden, vaak ter beschikking gesteld door de geïnterviewden zelf
Zo geeft de documentaire een veelzijdig en diepgaand beeld van de Irakese oorlog en de gevolgen ervan tot vandaag.
Vanaf dinsdag 1 september om 22.50 u. op Canvas en meteen integraal op canvas.be (VRT NU)
In de nasleep van 9/11 vielen troepen van de internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten Irak binnen om Saddam Hoessein van de macht te verdrijven. De meeste waarnemers verwachtten een snelle overwinning en een vlotte regimewissel. Dat laatste was een zware misrekening. De consequenties ervan zijn tot vandaag nauwelijks te overzien. De Irakese burgeroorlog, het internationale moslimterrorisme, de opkomst van IS en de migratiecrisis in het Midden-Oosten: het zijn allemaal gevolgen van de beslissing in 2003 om Irak binnen te vallen. Hoe zich dat vertaalde in het leven van de gewone mensen, dat zien we in Once upon a time in Iraq.
Aflevering 1 – dinsdag 1 september
In 2003 was Waleed Neysif achttien jaar oud. Hij was gek op Amerika en de Back Street Boys en zong in de eerste heavy metal band van Irak. Hij dacht dat oorlog de Irakezen dichter bij een normaal leven zou brengen, maar de ontnuchtering kwam snel en hard: hij verloor een groot deel van zijn familie door een Amerikaanse helikopteraanval. Um Qusay, een boerin uit Mosoel, besefte dat Saddam Hoessein een dictator was, maar ze zag voordelen in het leven in een politiestaat: veiligheid en een rustig leven als je de regering niet tegenspreekt. De toen 8-jarige Sally was altijd gezegd dat de Amerikanen duivels waren, maar eigenlijk bleken ze best vriendelijk te zijn. De val van Saddam Hoessein betekende voor velen een sprankeltje hoop, ook voor Ahmed Al Bashir, nu een van de bekendste Iraakse comedians. De Amerikaanse fotograaf Ashley Gilbertson dacht dat de oorlog voorbij was toen het standbeeld van Saddam op Firdos Square werd neergehaald. Maar al snel kwam het besef dat de val van Hoessein niet het einde van de oorlog betekende, maar het begin.
Aflevering 2 – dinsdag 8 september
Luitenant-kolonel Nate Sassaman kwam in 2003 aan in Irak en stelde zijn taak om voor stabiliteit te zorgen in de regio niet in vraag. Hij was een inspirerende leider voor zijn troepen en velen zagen in hem een toekomstige generaal. Maar na zes maanden besefte hij in wat voor een wespennest hij en zijn mannen waren terechtgekomen: oppositie, aanslagen, terreur en weinig steun vanuit Washington. Allaa Adel was 12 jaar in 2003 toen ze zware verwondingen opliep door een van de eerste bermbommen die door de opstandelingen werden geplaatst tegen de Amerikanen. Nate kijkt nu met groot schuldgevoel terug op die tijd. Bij Allaa overheersen bitterheid en woede.
Aflevering 3 – dinsdag 15 september
Bij het begin van de oorlog in Irak kregen 600 journalisten en fotografen de toestemming van de VS om de oorlog te verslaan vanop de eerste rij, bij het leger. Journalist en Pullitzerprijs-winnaar Dexter Filkins en fotograaf Ashley Gilbertson werkten voor de New York Times en volgden de Bravo compagnie tijdens de tweede slag om Falluja, waarbij de Amerikanen in 2004 tegen een leger van opstandelingen vochten. Het was voor de Amerikanen de zwaarste veldslag sinds Vietnam. De vele foto’s van Filkins en Gilbertson, en het beeldmateriaal van de mariniers zelf brengen ons middenin de strijd. Ook Nidhal Abed zat daar midden in. Zij heeft altijd in Falluja gewoond. Op 4 november 2004 ging ze met haar zoontje naar de dokter, enkele straten verder, en die dag veranderde haar leven voorgoed.
Aflevering 4 – dinsdag 22 september
Toen Saddam Hoessein werd gevangen genomen in december 2003 dachten de Amerikaanse politici dat dit het keerpunt was voor Irak. Nu moesten ze de groepen die Saddam nog steunden, weg krijgen en stabiliteit brengen in het land. John Nixon van de CIA zat jaren achter Saddam aan en mocht hem als eerste ondervragen. Maar hij kreeg niet de antwoorden die hij verwachtte: “Jullie Amerikanen, jullie weten niet wat je gedaan hebt. Irak zal de speeltuin worden van het internationale terrorisme”. Het bleken profetische woorden. Terwijl de Amerikanen de arrestatie van Saddam vierden, staken oude sektarische spanningen tussen Sjiieten en Soennieten opnieuw de kop op, spanningen die door de Irakese dictator vroeger met harde hand onderdrukt werden. Het was het begin van een gruwelijke burgeroorlog.
Aflevering 5 – dinsdag 29 september
Na een reeks doodsbedreigingen omwille van zijn werk als vertaler voor Amerikaanse journalisten zag Waleed Neysif, de vroegere heavy metal zanger, zich in 2004 genoodzaakt Irak te verlaten en in Canada te gaan wonen. In 2012 keert hij voor het eerst terug naar zijn geboorteland, maar dat was niet het Irak dat hij achtergelaten had. De Sjiiet Naori Al Maliki was toen bezig aan zijn tweede termijn als eerste minister. De Soennieten voelden zich tekort gedaan en kwamen in opstand. De deur stond open voor IS. Omar Mohmamed, een universiteitsprofessor uit Mosoel, herinnert zich de nacht nog goed toen gewapende mannen van IS zijn stad binnendrongen. Het was het begin van een periode onder een van meest brutale regimes ooit. Hij hield er anoniem een blog over bij en informeerde de buitenwereld zo over de onmenselijke praktijken van IS. Ook Um Qusay riskeerde haar leven door Sjiietische soldaten in haar huis te verstoppen en hen zo van de executie te redden.
