Off the record met Baloji: de eeuwige zoektocht naar een auditief orgasme
zondag 25 september
In de tweede reeks van Off the record geven opnieuw acht topmuzikanten een exclusieve inkijk in hun platenkast en vertellen ze vol begeestering over hun meest cruciale invloeden. In de vierde aflevering is dat Belgisch-Congolose muzikant en artiest, dichter, MC, regisseur en schrijver Baloji. Een verhalenverteller die hiphop, traditionele Congolese rumba en elektro op zijn eigenzinnige manier mixt. Zijn platen zijn evenmin onder één noemer te catalogeren. Tenzij onder de ‘C’ van Compromisloos, of onder de ‘A’ van Authentiek. Op zondag 25 september om 21.45 u. op Canvas en canvas.be.
Van Lubumbashi over Oostende naar Luik
Baloji Tshiani wordt in 1978 geboren in Lubumbashi, Congo. De eerste drie jaren van zijn leven brengt hij door bij zijn alleenstaande moeder. Tot zijn vader, een Congolees die naar België is geëmigreerd en daar al een gezin heeft, zijn zoon meeneemt naar Oostende.
Baloji vindt maar moeilijk zijn draai in zijn stiefgezin en wordt in Luik op internaat gestuurd. Door zijn ietwat tegendraadse karakter moet hij regelmatig straf schijven. Urenlang pent hij woorden over uit een woordenboek. Een ogenschijnlijk nutteloze straf die pas later haar vruchten blijkt af te werpen; Baloji houdt er een rijke Franse woordenschat aan over.
In Luik komt Baloji in contact met DJ Mig One die hem introduceert in de hiphop. Een paar jaar later wordt Baloji MC bij de band Starflam. Het Waalse hiphopcollectief is op dat moment al bezig een uniek succesverhaal te schrijven in de Belgische muziekgeschiedenis.
Maar de drang om zijn eigen verhaal te vertellen is te groot: in 2004 verlaat Baloji Starflam. Het duurt nog tot 2007 voor hij zijn eerste soloplaat, Hotel Impala, de wereld instuurt. Hotel Impala is zijn autobiofonie, een muzikaal biografische brief aan zijn moeder die na 25 jaar stilte, contact met hem heeft gezocht. Hotel lmpala brengt al zijn muziekwerelden samen: hiphop, soul en Congolese soukous. De plaat wordt goed ontvangen in binnen- en buitenland en de invloedrijke BBC radio-DJ Gilles Peterson lauwert Baloji als één van de belangrijkste doorbraakartiesten.
Op zijn tweede plaat Kinshasa Succursale gaat Baloji op zoek naar de codes van de Congolese muziek en laat hij zich bijstaan door de grootste muzikanten uit de Congolese muziekgeschiedenis. Dat ontgaat ook Blur-frontman Damon Albarn niet, die Baloji vraagt voor zijn internationale project Africa Express.
Op zijn laatste plaat 64 Bits and malachite stopt Baloji Afrikaanse muziek en elektronika in een grote melting pot. De bits in de titel verwijzen naar een computerprocessor en de malachite naar het groenkleurige mineraal uit Katanga.
De referentieplaten van Baloji
Als Baloji voor Off the Record op zoek gaat naar de platen die hem hebben gevormd, omschrijft hij zijn inspiratie als een eeuwigdurend spel.
“Muziekinspiratie is een spel. Een eeuwige zoektocht naar de song die je een auditief orgasme bezorgt. Telkens opnieuw.”
Baloji
The Notorious B.I.G : de Miles Davis van de rap
“The Notorious B.I.G., aka Biggie Smalls, was een Amerikaanse rapper. Hij had astma en was verplicht zijn flow vaak te onderbreken om adem te halen. Daardoor had hij een buitengewone stijl en timing die hem de bijnaam de Miles Davis van de rap bezorgden.
In werkelijkheid was hij een gast van honderddertig kilo die niet knap was, niet rijk en de zoon van een lerares. Het tegenovergestelde van alles wat rap probeerde te verkopen. Op zijn plaat daarentegen, vertolkte hij een maffioos personage: The Notorious B.I.G. Er zijn momenten waar hij terug zichzelf wordt en toegeeft dat hij liegt. Als je weet hoe macho US rap is, vind ik dat buitengewoon, zo’n moment van kwetsbaarheid.“
Léo Ferré: het leven van een artiest
“Het nummer La vie d’artiste van Léo Ferré heeft me van m’n sokken geblazen. Het vertelt het verhaal van een scheiding, van diegene die achterblijft, diegene die weggaat, diegene die afziet. Het schetst ook een goed beeld van hoe een artiest zijn intieme relatie beleeft en hoe hij soms voorwendselen zoekt om het uitblijven van succes en een deftig inkomen te rechtvaardigen, onder het mom van ik ben een artiest.
Et nos soirées sans cinéma, et mon succès qui ne vient pas…
Daar herken ik mezelf voor driehonderd procent in.»
George Clinton: doorgeknipte navelstreng
“Bij de opname van Maggot Brain heeft George Clinton, volledig onder invloed van LSD, aan zijn gitarist opgedragen te spelen alsof hij net het overlijden van zijn moeder had vernomen. Clinton deed het licht uit in de studio en zette ook alle andere instrumenten uit. Je hoort enkel de Rhodes en de gitaar. En ze spelen die titelsong tien minuten lang.
Ik heb dat nummer veel beluisterd toen ik mijn eerste album Hotel Impala maakte. Ik had toen, na 25 jaar, opnieuw contact met mijn moeder van wie ik totaal was vervreemd. De song geeft goed dat gevoel weer als je je thuis kwijtraakt en de binding met je moeder, de navelstreng die wordt doorgeknipt.
Het duwde me in een richting van iets dat minder geformatteerd is. Door de lengte wordt het erg indringend en tegelijk leunt het aan bij de Mali blues. Dat soort muziek die tijd nodig heeft om binnen te dringen, die speelt met spanning en ontspanning.
Ik heb er ook door geleerd wat een rockgitaar nodig heeft. Dat was erg belangrijk toen ik naar een geluid zocht met mijn groep.“
Gecompliceerd
“Mijn voorkeur gaat blijkbaar vaak naar gecompliceerde artiesten. Ik denk ook dat die het interessantst zijn. Vrije artiesten, die het recht in handen nemen om te doen wat ze willen, het genre opnieuw uit te vinden. Of het nu Curtis Mayfield is of The Notorious B.I.G., dat zijn artiesten die een spoor nalaten. Ik droom er zelf ook van elpees te maken die de tijd markeren, die anders zijn, niet enkel singles of kleine hits van het moment.”
Willie Colón en Héctor Lavoe: gangstarap avant la lettre
"De Portoricaanse muzikanten Willie Colón en Héctor Lavoe hebben in de jaren ’70 meer dan een dozijn salsa albums samen gemaakt. Ik beschouw hen als de Godfathers van de rap omdat zij de eerste artiesten waren die maatschappelijke thema’s aankaartten in hun muziek. Ze belichaamden ook een bad boy attitude, een ruig leven, poseerden met wapens op hun platenhoezen. Tegelijkertijd maakten ze heel geraffineerde muziek, technisch en virtuoos briljant, heel intens en tegelijk vaak romantisch. Ze gebruikten trouwens ook als eersten breaks beats, die aan de basis liggen van de rap. Lavoe en Colón zijn een directe inspiratie geweest voor de New Yorkse gangstarap, de Spanish Harlem en Mexicaanse scene, heel die cultuur. Tot op vandaag inspireren ze grote projecten als Major Lazer, dat al verschillende titels van hen heeft gesampled."
Research en interviews: Nahid Shaikh
Regie: Silvia Peeters / Productie en eindredactie: Griet Boulat
De volgende afleveringen
Off the Record is ook te gast bij Nicolas Rombouts (bassist van o.a. Dez Mona, Guido Belcanto, Une soirée avec Claude François '69), Karen Willems (drumster van o.a. Yuko, Inwolves, Zita Swoon, Novastar), Rodrigo Fuentealba (gitarist/producer van o.a. Fifty Foot Combo, Manngold, Gabriel Rios, Novastar) en Ruben Block (zanger/gitarist Triggerfinger).
#offtherecord
Off the Record is een productie van Canvas