De dokter is op

Panorama onderzoekt hoe het komt dat onze dokters zo vaak zelf het slachtoffer worden van burn-outs. De meest bevlogen artsen lopen het grootste risico. Vaak blijven zij hun job met hart en ziel doen, maar emotioneel zijn ze een wrak. Een uitgeputte dokter is niet goed. Niet voor de betrokken arts zelf uiteraard, maar ook niet voor de patiënten.

De dokter is op: in Panorama op zondag 6 december om 20.10 u. op Canvas en canvas.be.

De dokter is moe

Burn-out is een groot probleem bij artsen. “Een ramp”, zegt dr Michel Bafort van de Orde der Geneesheren. Mijnheer Doktoor loopt een zeer hoog risico op een burn-out. Huisartsen lijken volgens een lopende studie het meest kwetsbaar. Ook voor zelfdoding trouwens, daarin geflankeerd door psychiaters, anesthesisten en vrouwelijke artsen in het algemeen. Eén op de vijf artsen zit in de risicozone, bleek uit een studie in 2013 van IDEWE (Belgische Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk).  De eerste resultaten van een nieuw onderzoek naar veerkracht bij huisartsen geven nog dramatischer cijfers:  bijna één op de drie artsen heeft suïcidale gedachten. Maar sterk en veerkrachtig als ze zijn blijven ze doorwerken.

Pillen of drank

“We hebben een werkweek van ongeveer 60 uren. Onze missie is mensen helpen, en daarin gaan we onszelf te veel voorbijlopen.” Dokter Els Pieters runt een drukke groepspraktijk. Administratie, bijscholing, wachten, de financiële druk en de geneeskunde zelf: Els Pieters krijgt het met drie collega’s wel voor elkaar. Maar tijd voor ontspanning is er niet. Nochtans is dat broodnodig om de druk van de ketel te halen. Een op drie grijpt in de plaats te makkelijk naar makkelijke ontspanning: pillen of  drank.

Voor neonatologe Linde Goossens weegt  de verantwoordelijkheid. “In mijn beroep zijn er een aantal typische zaken die de stress alleen maar verhogen, dat is het acute. Het gaat over leven en dood.“ Die emotionele uitputting is een - wetenschappelijk beschreven - kenmerk van burn-out. Bij artsen is dat des te sterker. “Je bent een gever, je bent bereid je grenzen te verleggen en mee te gaan in mensen, heel empathisch te zijn. Dat zijn allemaal eigenschappen die maken dat je veel gevoeliger bent voor zaken zoals een burn-out“. Linde had er vier jaar geleden één, ze kan erover meespreken.

Taboe

Toen Linde haar burn-out kreeg werd er nog nauwelijks over gesproken: artsen zijn toch nooit ziek? Enig machisme is hen niet vreemd. Stilaan komen er discrete initiatieven om dokters te helpen: Doctors4Doctors is uit informele netwerken ontstaan, en ook de Orde van geneesheren heeft nu ‘Arts in Nood’, een nationaal meldpunt.

Het probleem bestaat overal: het woord ‘pandemie’ is zelfs al gevallen. Voor oplossingen kijkt de wereld naar Noorwegen. In een huiselijk opvangcentrum kunnen artsen op cursus; een wetenschappelijke bijscholing in ‘emoties lezen’. En er is discrete begeleiding rond de emotionele uitputting die hen zo eigen is. ‘Villa Sana’ ligt midden in de natuur. “De tweede keer nam ik mijn echtgenote meen want partners zijn erg belangrijk in deze nieuwe manier van denken”, zegt hartchirurg Torkel Sten. Hij vond een nieuw leven in Villa Sana.

Het succes van de aanpak, gebaseerd op cognitieve inzichten en psychologische coaching, is beschreven in de British Medical Journal.  De artsenvereniging sponsort het initiatief. Na hun verblijf worden alle sporen van de deelnemers uitgewist. Want ondanks de vooruitstrevende aanpak is zelfs in Noorwegen het taboe nog groot.

Een reportage van Wim Van den Eynde en Hilde De Windt.

Zondag 6 december om 20.10 u. op Canvas en canvas.be (hh op maandag 7 december om 18.45 u.)