Tien jaar geleden ging het Europese financiële systeem bijna tenonder. Canvas besteedt daar elke woensdag uitgebreid aandacht aan in de reeks De Val. Tien jaar na de crisis van Michaël Van Droogenbroeck. Maar niet deze week, want woensdag is er voetbal.  Maar op zondag 30 september is er wel de lange Nederlandse documentaire (90’) De achtste dag, over de implosie en de pijnlijke reddingsoperatie van FORTIS / ABN AMRO.

Belgische en Nederlandse toppolitici van toen blikken samen met Europese financiële experten terug op de zeven meest zenuwslopende dagen van 2008. Vandaag, op ‘de achtste dag’, delen ze hun diepste inzichten, frustraties en angsten over de crisis. Hoe ging het eraan toe in de achterkamers van de macht? En waar staan we nu, tien jaar later?

Daarover getuigen de toenmalige Belgische premier Yves Leterme en zijn minister van financiën Didier Reynders, hun Nederlandse tegenhangers Jan Peter Balkenende en Wouter Bos, Nout Wellink (destijds toezichthouder van de Nederlandse centrale bank), Mervyn King (jarenlang gouverneur van de Britse centrale bank) en Jean-Claude Trichet (destijds hoofd van de Europese centrale bank).

Een documentaire van Yan Ting Yuen, Robert Kosters en Fabie Hulsebos.

Zondag 30 september, De achtste dag om 21.55 uur op Canvas.

Meer informatie hieronder.

 

“Het was zo groot, zo zwart, zo onbekend, ik wilde wegblijven daarvan.”
Wouter Bos

Oud-minister Bos is duidelijk over zijn angsten voor de grote onbekende crisis die hard op de deur klopte. Samen met andere Europese politici en toezichthouders investeerde hij op kosten van de belastingbetaler honderden miljarden in het redden van banken, om te voorkomen dat alles helemaal in elkaar stortte. Maar hoe ging dat er echt aan toe? Hoe neemt de overheid de beslissing om miljarden te geven aan een bank waarvan ze niets weten? 

Geen banken, geen geld

De achtste dag neemt ons mee naar de zeven spannendste dagen van 2008.  Van overstroomde badkamers met jengelende kinderen naar hazenslaapjes op zeventiende-eeuwse bankjes en tapijten. Van comfortabele auto-achterbanken tot oude regeringsvliegtuigen en broeierige kamers. Het redden van een bank gaat je niet in de koude kleren zitten, laat staan als de val van die ene bank de ondergang van het hele Europese financiële systeem in gang zou kunnen zetten. Geen banken en geen geld, nergens meer kunnen pinnen, geen eten meer in de supermarkten en geen benzine bij de pomp.

Burenstrijd

Een film over een burenstrijd tussen België en Nederland, die uit de hand dreigt te lopen door conflicterende karakters en cultuurverschillen. De ‘botheid’ – door Nout Wellink oprechte arrogantie genoemd - van de Nederlanders, botst hard met de flegmatieke houding van de Belgen. En dat in een week waarin elke beslissing om een bank wel of niet te redden, waar dan ook in Europa, alsnog het wankele evenwicht voorgoed dreigde te verstoren.

En nu? Gaat het echt weer zo goed als we denken? Kunnen we rustig gaan slapen? Dat is nog maar de vraag, aldus Bos en Trichet. “Een van de grootste redenen van de crisis waren de hoge schulden. Nu zijn ze nog hoger dan in 2008. De risico’s op een grote crisis zijn nu misschien zelfs groter dan voor 2008.”  

 

De gezichten van de crisis

Yves Leterme (1960)

Voor de toenmalige Belgische premier was deze crisis de meest bepalende periode uit zijn politieke leven. De crisis leidde uiteindelijk zelfs tot zijn aftreden. Hij moest in deze korte en cruciale tijd drie banken redden: Fortis / ABN AMRO, Dexia en KBC. Om die reddingsoperatie tot een goed einde te brengen moest hij onderhandelen met de zakelijke Nederlanders en de formele Fransen. Leterme is er wat melancholiek onder:

'Wat me het meest is bijgebleven, is de verbazing wat je als mens aankan. Weken aan een stuk doorgaan op alleen adrenaline en een paar uur slaap.'

 

Didier Reynders (1958)

De ervaren en geraffineerde Reynders was eerst ruim tien jaar minister van financiën, nu is hij minister van buitenlandse Zaken. Hij moest samen met christendemocraat Leterme in de crisis, geheel tegen zijn liberale ideologie in, drie banken redden. 

'De mensen hebben de crisis niet gevoeld. Ik had graag gehad dat we de banken echt failliet hadden laten gaan, één dag, één uur of desnoods één minuut om mensen te laten merken hoe het is als je niet kan tanken.'

 

Jan Peter Balkenende (1956)

Voor toenmalig Nederlands premier Jan Peter Balkenende was de financiële crisis een grote verrassing. Nog slechts een maand ervoor hadden de leiders van de banken hem verteld dat hun banken er beter voor stonden dan ooit. Tijdens de crisis viel hij terug op zijn algemene aanpak: het probleem analyseren en oplossen en dat zonder een millimeter van zijn standpunt af te wijken in de discussies met de Belgen.

'Soms kan het zin hebben om wat meer tijd te nemen. Maar in dit geval niet.'

 

Wouter Bos (1963)

De Nederlandse politicus Wouter Bos was minister van financiën in het kabinet van zijn aartsrivaal Jan Peter Balkenende. Eind 2008 werd hij op veel mediaplatforms tot Politicus van het jaar uitgeroepen. Toen het volgende jaar de gevolgen van de crisis voelbaar werden in de portemonnee van de burger, daalde zijn populariteit aanzienlijk. In 2010 verliet hij de politiek om meer tijd aan zijn gezin te besteden. Na een kort uitstapje als consultant bij KPMG is hij nu bestuursvoorzitter van het VU Medisch Centrum (het universitair ziekenhuis en de medische faculteit van Amsterdam).

'Ten diepste is deze crisis gekomen door de honger naar materiële welvaart.'

 

Nout Wellink (1943)

Wellink was een zeer ervaren en alom gerespecteerde mastodont in de financiële wereld als toezichthouder van de Nederlandsche Bank en voorzitter van de club die de regels voor banken bepaalt. Hij werd na de crisis afgekraakt vanwege de ondergang van ABN AMRO, Icesave en DSB. De 75-jarige Nout Wellink bekleedt momenteel nog enkele functies in de financiële wereld, zoals toezichthouder in het bestuur van de Bank of China.

'De buffers van banken waren schokkend laag.'

 

Mervyn King (1948)

Baron Mervyn King of Lothbury was jarenlang als gouverneur van de Bank of England de toezichthouder van de snelle zakenbanken in Londen. Toen alles in 2008 in elkaar zakte, zag hij hoe het vuur zich onder banken verspreidde. Het veranderde zijn manier van denken. 

'We leiden aan intellectuele armoede. Na de crisis van 2008 hebben we het nooit meer gehad over de vraag of we onze economie wel op de goede manier kunnen runnen.'

 

Jean-Claude Trichet (1942)

Trichet was als hoofd van de Europese centrale bank de grote baas van de Europese financiële wereld. Toen in bijna alle Europese landen de banken als dominostenen dreigden om te vallen was hij als een spin in een web. Het kostte Trichet grote overredingskracht om politici en financiële functionarissen duidelijk te maken dat het de foute kant op ging en dat onmiddelijk ingrijpen noodzakelijk was. 

'De financiële crisis dreigde de hele economie en maatschappij te verlammen. Vergelijk het met een menselijk lichaam: als de bloedcirculatie stopt, ben je dood!'