'Basisschool Balder', een hyperrealistisch en vaak aangrijpend dagboek over het runnen van een Brusselse school

Vanaf maandag 1 september, om 21.25 uur op VRT Canvas en VRT MAX

Dinsdag 19 augustus 2025 - Maandag 2 september ‘24, het schooljaar 2024-2025 gaat van start. Dat is ook zo voor Basisschool Balder, een onderwijsinstelling gelegen in Sint-Gillis, op een boogscheut van het Zuidstation in Brussel. Een school met negen klasjes in het lager onderwijs en met zowat 20 leerkrachten, waarvan heel wat nieuwe gezichten bij het begin van het schooljaar. En onder leiding van Mike, die er een halftijdse opdracht als directeur van de school heeft.

Een bijzondere school toch. Behorend tot het GO! (Gemeenschapsonderwijs), is het één van de 42 basisscholen in Brussel. Gelegen in een wijk met hoge armoedecijfers, een grote diversiteit en een verhoogde criminaliteitsproblematiek. Een school met zowat 300 leerlingen die hun onderwijs in het Nederlands krijgen, terwijl het Nederlands voor 98% van hen niet hun moedertaal is. Een school ook die in het verleden meermaals een negatief inspectierapport kreeg. En dat - net zoals zoveel andere scholen in Vlaanderen, en misschien nog wel meer omwille van de Brusselse context - moet opboksen tegen het nijpende lerarentekort en afhakende leerkrachten.

Dat alles legt een hypotheek op de werking van deze school. Voor de leerkrachten natuurlijk, maar vooral ook voor directeur Mike. Hij werkt er sinds 2022 en is het vijfde schoolhoofd in negen jaar tijd. Samen met hem en zijn collega’s volgt Basisschool Balder één (school)jaar lang het moeizame parcours van deze bijzondere Brusselse school.

Zo zien we hoe leerkrachten en zij-instromers met veel enthousiasme starten, maar ook ontslag nemen en andere keuzes maken. We zijn getuige van het soms moeilijke parcours van leerlingen met gedragsproblemen en een vaak beperkte kennis van de Nederlandse taal.

En dat allemaal binnen een school met problemen op het gebied van huisvesting, en binnen de omstandigheden die een grootstad als Brussel kenmerken.

Maar we ontmoeten ook geëngageerde leerkrachten met een grote liefde voor de jongeren waaraan ze lesgeven. We zijn er getuige van hoe ze vaak voor dag en dauw hun huis verlaten om de verre reis naar Brussel te maken. Hoe het hen raakt wanneer leerlingen naar huis worden gestuurd wanneer een klas ‘gesloten’ moet worden. En wat het hen doet wanneer leerlingen geen boterhammen bij hebben, of wanneer een kind uit de klas verdwijnt omwille van vluchtelingenproblematiek.

Basisschool Balder is een bijzonder realistische en vaak aangrijpende weergave van het runnen van een Brusselse school. Een vierdelige documentaire reeks, waarin het schoolpersoneel het hart openstelt voor de Brusselse jongeren en hun ouders, daarbij een grote kwetsbaarheid etalerend aan de VRT Canvas-camera die hen één jaar lang op een fly on the wall-wijze volgt.

Aflevering 1

Maandag 2 september 2024. Het nieuwe schooljaar begint, leerkrachten maken hun opwachting in de school vlakbij het Brusselse Zuidstation. Zo ook juf Tessa: zij gaat het 6^e leerjaar begeleiden, een moeilijke opdracht in een school waar 98% van de leerlingen Nederlands niet als moedertaal heeft. Een school die worstelt met huisvesting en met de problemen van een grootstad als Brussel. En die, zoals zoveel scholen in Vlaanderen, opbokst tegen het nijpende lerarentekort. Het is directeur Mike die, ondersteund door adjunct Sandra en zorgcoördinator Laura, er moet voor zorgen dat Basisschool Balder opnieuw een zekere toekomst krijgt…

Aflevering 2

Na de herfstvakantie krijgt juf Tessa het moeilijk in het 6^e leerjaar. Ze wordt ook nog ‘ns ziek, maar is niet alleen. Ook directeur Mike zit twee weken thuis. Tijdens zijn afwezigheid stellen de pedagogen vast dat onderbezetting en gebrek aan structuur chaos creëert in de klassen en op de speelplaats.

Farah zit sinds september in het 3^e leerjaar. Wanneer haar mama naar een asielcentrum moet verhuizen, moet Farah meteen afscheid nemen van haar klas en van juf Carmen. Mike komt terug uit ziekteverlof en wordt geconfronteerd met het ontslag van juf Tessa: het 6^e leerjaar zit opnieuw zonder leerkracht. Bovendien wil het personeel op een extra vergadering de aanhoudende problemen bespreken.

Aflevering 3

Na de kerstvakantie maken we kennis met Jürgen. Hij vervangt juf Tessa en krijgt de moeilijke opdracht om de leerlingen van het 6de leerjaar voor te bereiden op het middelbaar. Maar er is ook slecht nieuws: juf Carmen van het 2de en meester Tom van het 3de nemen afscheid van Balder. Naar aanleiding daarvan komt de ontgoochelde moeder Meriama - dochter Anissa zit bij meester Tom in de klas - tekst en uitleg vragen. We maken ook kennis met de elfjarige Amelia, die haar jongere zusjes dagelijks mee naar school brengt omdat haar moeder ziek is. En dan gebeurt het onverwachte: directeur Mike vertelt tijdens een emotioneel gesprek met collega Sandra dat ook hij de school gaat verlaten...

Aflevering 4

Zorgcoördinator Laura is benoemd tot waarnemend directeur, nu Mike de school verlaten heeft. We maken kennis met Anneleen, een van de leerkrachten met de meeste dienstjaren. Ze staat twee keer per week om 4.00 uur op om te fitnessen en daarna de lange rit naar Brussel te maken. Maar ondanks het engagement van het personeel wordt het steeds moeilijker om voltijds kwalitatief onderwijs aan te bieden. Na overleg met alle partijen wordt besloten om één klas van het 3de leerjaar te sluiten, met grote gevolgen voor een aantal leerlingen. Zoals voor Anissa, haar moeder moet op zoek naar een andere school. En op het einde van dit bewogen schooljaar leggen de leerlingen van het 6de- dat met een grote achterstand kampt - de eindexamens af, om naar het secundair te mogen gaan.

Basissschool Balder is een programma van De chinezen voor VRT Canvas.

Toelichting Go! (Gemeenschapsonderwijs) bij het programma Basisschool Balder

Volgens het GO! schetst Basisschool Balder een beeld van de complexe maar boeiende grootstedelijke context en van het leven in en rond één van zijn Brusselse scholen. De ligging van de school in een multiculturele wijk met veel kansarmoede zorgt bovenop het lerarentekort voor extra uitdagingen.

“Hoewel Balder niet representatief is voor al onze 42 basisscholen in Brussel, toont de reeks wel helder hoe zwaar het lerarentekort weegt op het schoolteam, de directie, de ouders en de leerlingen. Een lerarentekort dat in Brussel dubbel zo groot is als in Antwerpen of Gent. Daarom blijven we structurele maatregelen vragen, op maat van de Brusselse realiteit. Enkel zo vermijden we situaties zoals vorig schooljaar in Balder, waar een klas gesloten moest worden.”, zegt Jurgen Wayenberg, algemeen directeur GO! scholengroep Brussel.

Daarnaast toont de reeks het grenzeloze engagement van directie en leerkrachten om tot het uiterste te gaan voor hun leerlingen, om elk kind alle kansen te bieden om hun talenten te ontwikkelen en uit te blinken. Want dat is de missie van het Gemeenschapsonderwijs: kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen.

“Bovenal illustreert ‘Basisschool Balder’ onomwonden dat er nog veel werk aan de winkel is voor onze beleidsmakers om de job van leraar weer echt aantrekkelijk te maken. Dat lukt alleen met een hedendaags personeelsstatuut en gepaste begeleiding voor startende leraren. Zo krijgen én houden onze scholen weer de knapste koppen voor de klas. Dat is hoognodig, zo bewijst de reeks”, zegt Koen Pelleriaux, afgevaardigd bestuurder van het GO!.

(*) Balder is een Germaanse naam die verwijst naar de god van licht, schoonheid en harmonie in de Noorse mythologie. Hij wordt beschouwd als één van de meest geliefde goden, een zoon van Odin en Frigg, en wordt geassocieerd met de lente en vruchtbaarheid.

Interviewaanvragen ontvangen we graag via het mailadres anne.stroobants@vrt.be.

Anne Stroobants

Communicatieverantwoordelijke VRT Canvas, Radio 1, VRT NWS & Sporza