Docu 'Chantal Akerman – Altijd onderweg' eert Belgische cineaste

Dinsdag 11 juni 2024 - Chantal Akerman - Altijd onderweg is een documentaire over de Belgische cineaste Chantal Akerman (1950-2015), van wie de film ‘Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles’ in 2022 door het Britse Filminstituut tot ‘beste film aller tijden’ werd gekroond. De documentaire zoomt in op een aantal hoogtepunten uit haar gigantisch oeuvre. Medewerkers en bewonderaars komen aan het woord over haar moed, haar durf en haar eeuwig blijven zoeken.

Chantal Akerman is pas 25 jaar oud wanneer haar meesterwerk ‘Jeanne Dielman’ in 1975 uitkomt. Het is een gedurfde film, waarmee ze meteen naam maakt en vele generaties filmmakers zal beïnvloeden. De film is niet alleen vormelijk vernieuwend, maar toont ook de wereld van een huisvrouw, zoals die tot dan toe op het grote scherm niet of amper te zien was. In de documentaire vertellen mensen als Lukas Dhont (regisseur van ‘Girl’ en ‘Close’) en Jan Decorte (acteur in ‘Jeanne Dielman’) waarom de film hen tot op vandaag inspireert en ontroert, en waarom de film ondanks het hardnekkig imago als zou hij moeilijk en saai zijn, eigenlijk opvallend toegankelijk en meeslepend blijkt.

Akerman is ook veel meer dan alleen ‘Jeanne Dielman’. Ondanks het succes op jonge leeftijd, zal ze zichzelf altijd opnieuw blijven heruitvinden. Ze maakt komedies, documentaires, een musical en installaties, en hoewel het telkens opnieuw een gevecht blijft van dossiers schrijven en budgetten bijeen zoeken, zal het haar nooit tegenhouden om nieuw werk te maken. Haar producente en jeugdvriendin Marylin Watelet en haar medewerkster Claire Atherton herinneren zich Akermans energie en haar niet te stoppen drang om te blijven maken en te blijven vernieuwen.

Hoe divers en verrassend het oeuvre van Akerman ook is, de thema’s die haar bezighouden duiken elke keer wel opnieuw op in haar werk. Vaak gaat het over het willen breken met conventies, het zich afzetten tegen een burgerlijk leven, haar Joodse roots, het zich nergens thuis voelen en bovenal de dubbele relatie met haar moeder, die als overlevende van de Holocaust niet uit het leven van Akerman is weg te denken. Wanneer Chantals moeder in 2014 sterft, maakt de cineaste haar laatste film, ‘No Home Movie’. Het is een aangrijpende, heel persoonlijke film, van een vrouw, haar moeder, die zich veelal in de keuken afspeelt. Jeanne Dielman lijkt nooit ver weg.

Chantal Akerman was altijd onderweg. Ze voelde zich nergens thuis. Haar archief ligt nu in de Cinematek in Brussel. Het is de plek waar ze als jong meisje samen met Marilyn Watelet elke dag naar films kwam kijken. De Cinematek (toen nog Cinémathèque) was als een school voor haar, want noch haar middelbare studies, noch de filmschool, maakte ze af. Vandaag lijkt Akerman niet meer weg te slaan uit Brussel: een overzichtsexpo in Bozar, een volledig programma in Cinematek, een grote muurschildering aan de Schuitenkaai en zelfs een Chantal Akermandreef vlak aan de ‘Quai du Commerce’.

Een documentaire van Pieter Verbiest en Katherine Schmelzer

Aansluitend bij de documentaire brengt VRT CANVAS Chantal Akermans meesterwerk Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles.